TikTok en tieners: Wat zeggen experts over mogelijke verboden?

Wereldwijd groeit de bezorgdheid over het socialemediagebruik van jongeren. Australië zet de toon met een ambitieus voorstel: een algemeen verbod op sociale media voor tieners onder de 16 jaar, waaronder populaire platforms zoals TikTok. Maar is dit echt de oplossing? Europese experts reageren terughoudend en waarschuwen voor ongewenste neveneffecten.

Australië zet restrictieve stap: Social media pas vanaf 16

De Australische overheid heeft aangekondigd dat jongeren onder de 16 in de toekomst geen toegang meer zullen krijgen tot sociale mediaplatforms zoals TikTok, Instagram, Facebook en X (voorheen Twitter). De maatregel heeft wereldwijd heftige discussies uitgelokt. In Duitsland en Zwitserland stuiten soortgelijke voorstellen op stevige kritiek van media-experts en wetenschappers.

Volgens Stephan Dreyer, mediarecht-expert van het Leibniz-Institut für Medienforschung in Hamburg, zou een dergelijk verbod naar Duitse maatstaven problematisch zijn. “De proportionaliteit is hier het sleutelwoord,” stelt Dreyer. Hij wijst erop dat het recht op participatie en digitale toegang eveneens deel uitmaakt van kinderrechten.

Platforms dragen grote verantwoordelijkheid

Dreyer pleit in plaats van een verbod voor strengere leeftijdsverificatie en kindvriendelijke versies van sociale media. Volgens hem is het technisch haalbaar om accounts te ontwikkelen die alleen toegang bieden tot leeftijdsgeschikte content. Voor bredere toegang zouden dan robuuste leeftijdscontroles moeten gelden, bijvoorbeeld via identiteitsverificatie of biometrische gegevens.

Isabel Brandhorst, die aan het Universitair Ziekenhuis Tübingen onderzoek doet naar internetverslaving, ondersteunt dit idee van strikte leeftijdscontrole. Ze waarschuwt echter dat veel sociale mediaplatforms vooral commerciële belangen nastreven. “Ik ben sceptisch dat deze bedrijven hun diensten echt kindvriendelijk zullen maken, want dat zou hun verdienmodel ondermijnen,” stelt Brandhorst. Zo zouden tijdslimieten en beperkingen op gepersonaliseerde advertenties directe gevolgen hebben voor hun winst.

Onderwijs als sleutel

In plaats van verboden, hamert Brandhorst op het belang van media-educatie op scholen. Volgens haar is het aanleren van digitale vaardigheden en bewust omgaan met socialemediagebruik nog steeds geen vast onderdeel van het curriculum. “Wat jongeren echt nodig hebben om zich veilig online te bewegen, wordt op veel scholen nog nauwelijks structureel onderwezen,” zegt ze.

Gevaar van taboevorming

Ook Anne-Linda Camerini van de Universiteit van Lugano spreekt zich uit tegen algemene verboden. Volgens haar werken zulke maatregelen vaak averechts. “Wat verboden is, wordt juist extra aantrekkelijk,” legt ze uit. Camerini vreest dat een verbod kan leiden tot het omzeilen van regels en zelfs tot stigmatisering van socialemediagebruik bij jongeren. Zij pleit voor open dialoog in plaats van angst en verboden.
TikTok onder druk, maar geen universele oplossing

De discussie over TikTok en andere socialemediaplatforms is al langer gaande, zeker nu wereldwijd wordt gedebatteerd over de impact van deze apps op jongeren. In de Verenigde Staten kreeg TikTok recent extra uitstel in een mogelijk verkoopproces, wat het platform tijdelijk wat ademruimte gaf. Maar de roep om strengere regulering klinkt in verschillende landen steeds luider.

Balans zoeken tussen bescherming en vrijheid

Het Australische verbod op sociale media voor tieners onder de 16 heeft het debat wereldwijd opnieuw aangewakkerd. Hoewel de bescherming van jongeren zonder twijfel cruciaal is, wijzen veel Europese experts op het belang van evenwicht: kinderen hebben recht op veiligheid, maar ook op participatie en toegang tot digitale ruimtes.

De oplossing lijkt volgens deskundigen niet in strikte verboden te liggen, maar in betere regulering, effectieve leeftijdsverificatie en vooral: structurele digitale educatie. Alleen zo kunnen jongeren leren zich bewust en veilig in de online wereld te bewegen.