Amazonas: Bosbranden vernietigen recordoppervlakte in Brazilië

Brasília – De bosbranden in het Braziliaanse Amazonegebied hebben in 2024 een verwoestende recordomvang bereikt. Volgens nieuwe gegevens van de milieuorganisatie MapBiomas is in totaal zo’n 300.000 vierkante kilometer bos verloren gegaan – een gebied even groot als Italië.

Dit cijfer betekent een stijging van ongeveer 60 procent ten opzichte van het gemiddelde van de afgelopen veertig jaar. De verontrustende cijfers zijn het resultaat van satellietanalyses uitgevoerd door MapBiomas, een samenwerkingsnetwerk van universiteiten, niet-gouvernementele organisaties en technologiebedrijven die veranderingen in landgebruik in Brazilië monitoren.

Perfecte omstandigheden voor vuur

Felipe Martenexen, Amazone-coördinator bij MapBiomas, benadrukt dat de bosbranden in 2024 werden aangewakkerd door een combinatie van extreme droogte, lage luchtvochtigheid en menselijke activiteiten zoals het in brand steken van vegetatie. “Zodra het bos begint te branden, verliest het snel vocht en wordt het kwetsbaarder voor nieuwe branden,” aldus Martenexen. Dit creëerde ideale omstandigheden voor een ongecontroleerde verspreiding van vuur.

Illegale ontbossing blijft brandstof voor het vuur

Hoewel uit de recente cijfers blijkt dat de totale ontbossing in Brazilië in 2024 is afgenomen, blijft illegale houtkap een belangrijke factor in het ontstaan van bosbranden. Vele stukken regenwoud worden illegaal gekapt om plaats te maken voor landbouwgrond en veeteelt. Deze praktijken vergroten de kans op brandhaarden, vooral in combinatie met langdurige periodes van droogte die het ecosysteem verzwakken.
Ook Pantanal zwaar getroffen

Niet alleen het Amazonegebied werd getroffen. Ook het Pantanal, het grootste tropische moerasgebied ter wereld, brandde op ongekende schaal. Volgens MapBiomas is in de afgelopen veertig jaar in 62 procent van het Pantanal-gebied minstens één keer brand uitgebroken. De situatie in 2024 was bijzonder ernstig, mede door de uitzonderlijke droogte die het vuur extra voeding gaf
.
Dalende ontbossingscijfers, maar strijd nog lang niet gewonnen

Ondanks deze alarmerende brandcijfers zijn er tekenen van verbetering op het gebied van ontbossing. In 2024 werd in totaal 1,24 miljoen hectare bos ontbost – ongeveer 32 procent minder dan het jaar ervoor. Het is het tweede opeenvolgende jaar waarin de ontbossing in Brazilië daalde. Toch is dit onvoldoende om het ambitieuze doel van president Luiz Inácio Lula da Silva te halen: volledige stopzetting van de ontbossing tegen 2030.

Sinds de jaarlijkse metingen van MapBiomas in 2019 zijn gestart, heeft Brazilië bijna 10 miljoen hectare vegetatie verloren, waarvan tweederde in het Amazonegebied. Dit verlies komt overeen met een gebied ter grootte van Zuid-Korea.

Cruciale rol van de Amazone in het klimaat

De Amazone wordt beschouwd als een van de belangrijkste CO₂-opslagplaatsen ter wereld en speelt een essentiële rol in de regulering van het mondiale klimaat. Het voortschrijdende verlies van bosoppervlakte door bosbranden en illegale ontbossing vermindert deze capaciteit aanzienlijk en brengt wereldwijde klimaatinspanningen in gevaar.

De dramatische cijfers van 2024 maken duidelijk dat het behoud van het Amazonewoud niet alleen een Braziliaanse verantwoordelijkheid is, maar een wereldwijde noodzaak. Zonder onmiddellijke en duurzame maatregelen dreigt het regenwoud onherstelbare schade op te lopen, met verregaande gevolgen voor het wereldklimaat.